1.
Ez futbola ezta Begoñako Ama Birjina ere: lehenengo ezberdintasun argia Bilbotarrek kalimotxoari dioten mirespena da. Donostiarrek hau edateari utzi zioten San Telmo museoko plazan litroak egiteari utzi eta Tas Tas tabernako 2×1 eskaintzei men egitera pasa zirenean. Gure artean edaten hasi berri diren gazteen gauzatzat dugu. Gainera, asko zikintzen du. Bilbon duten afizioak ez du ez adin ezta baldintza sozialez ulertzen: Alde Zaharreko eta Pozas kaleko iturriek kalimotxoa ematen dute.
2.
Bigarren ezaugarria rabak dira. Bilbo eta inguruetan ohiko aperitibo dute hau. Gipuzkoarren %50ari ordea ezezaguna zaio honen esanahia eta alkohol asko edatearen ondorioarekin lotzen dute zuzenean: “echar la raba”. Bestalde, Donostialdean ez dago ohiko aperitiborik, nahikoa dute sukaldaritza molekularra zer den turistei azaltzearekin. Gainera, ostalarien artean ahoz aho dabilen marmarraren arabera, Mitxelin izarrak banatzen dituzten gizonei ez omen zaizkie txipiak gustatzen “agerikoak” baitira. Gehiago atsegin dituzte gulak.
3.
Kukurutxoa donostiar udarako sublimazioa da; Aste Nagusiko ezinbesteko atrezzo-a. Aitortu beharra dago kasu berezia dela. Klima oso antzekoa da bi hiritan (hau da, txarra) nahiz eta hezetasuna, eta horrenbestez bero sentsazioa, handiagoa den Bilbon. Autorizatutako iturri batzuen arabera, Odon Elorzaren garaietan hartutako erabakia ondorengoa izan zen: Bilbok Guggenheim museoan oinarritutako hiri kontzeptua diseinatu zuenean, hutsik egingo ez zuen perfil baxuko estrategia batekin kontraatakatu zuen Donostiak: hirigunean zehar geoestrategikoki kokatutako helatu dendetan oinarritutako hiri kontzeptua diseinatzea. Emaitzak onak izan dira: iman baten antzekoa da turista amerikarrentzat eta gainera Richard Serra-ren laberintoa baino merkeagoa.
4.
Donostiarrok gehiago eta hobeto dimititzen dugu. Donostia 2016 ekimena dugu horren adibide onena, duintasun eta profesionaltasunaren ikasgairik onena. Baina badira ezezagunagoak diren hainbat kasu. Norbaitek, benetan, pentsatzen al du Elorzak 2011ko udal hauteskundeak galdu zituela? Ezinezkoa. Askogatik irabazi zituen, baina demokraziari men eginez dimititu egin zuen. Elorzak Teledonostin azaleratu zuen sekretua, baina Madriletik iritsitako zentsuraren ondorioz Mitxel Ezquiaga eta EHUko bi bekario bakarrik ohartu ziren ondorengoaz: “Beti defendatu izan dut kargu publikoek denbora muga bat izan behar dutela. Ez dira bizi bitarteko postuak. Beste ideia batzuei erreleboa emateko ordua da, hiri honengatik haien apustua egin duten berriei, nahiz eta hauek nire ildo ideologiko bertsuak ez jarraitu”. Honen aurrean El Diario Vasco-k erreakzionatu eta “Agur, alkate” izenburuko bost zutabeko orrialdea argitaratu beharko luke.
5.
Bilbok eta Donostik harrotasunez erakusten dute haien izaera euskaldun eta nazionalista, baina oporretara doazenean, ideologiek haiekin batera egiten dute ihes. Bilbotarrak udararo españolizatzen dira Kantabriako kostan (laburbilduz: Laredo). Donostiarra aldiz, Landetara joan eta bertan afrantsesatzen da. Getxo eta Mirakontxako biztanleak dira pekaturik egiten ez duten bakarrak. Hauek, neguan, Baqueira-Beret-era (Vall D’aran, Catalunya) joaten dira eskiatzera.
6.
Athletikek San Mamesen Rayoren aurka galdu eta hurrengo egunean, hainbat dira taldearen kamisetarekin footing-a egitera ateratzen diren bilbotarrak. Bidean gurutzatzen direnean “aupa Athletic” batekin agurtzen dute elkar. Bestalde, emaitza bera lortuz Errealak Rayoren aurka etxean galdu ezkero, hurrengo egunean inor ez da taldearen kamisetarekin kalera ateratzen, are gutxiago agur beroak opatzera. Beno, eta irabazten badu ere, ez gara “kaixo” esatekoak.
7.
Bilbo handia vs Donostialdea. Bi kasuetan eskualdeak aipatzen baditugu ere, ez da sentimentaltasun bera antzematen. Nerbioi ibai alboan dauden herriak Bilboko enbaxadore izateaz harro sentitzen dira, izan ere, hiriburua haien herriak baino gehiago gustatzen zaie. Donostialdean ez da gauza bera gertatzen. Esaiozu Hernaniar, Oreretar edo Pasaitar bati donostiar dela. Edo Astigarragako zein Igeldoko bati. Antigua eta Altzako biztanle asko ere, Donostiara joaten dira asteburuetan. Beharbada erabakitze eskubidea oso barneratua dugu.
8.
Ebrotik beherakoek antzematen ez badute ere, oso aldakorra da azentu eta ahoskatzea. (Zergatik bilbotar euskaldunek ez dute “tz” esaten?). Hasteko, jakina da donostiar pro-a azenturik ez izateaz harro sentitzen dela Valladolidekoa bezain neutro sentitzen dela. Egiatik gutxi du horrek, baina haren teoria defendatzeko arrazoiak baditu ondoko bizilagunaren tonua nolakoa den kontutan harturik. Hori bai, bai bilbotarra eta bai donostiarra, biak lehertzen dira parrez Karra Elejaldek “8 apellidos vascos”-en antzezten duen pertsonaiaren azentuarekin. Zenbat gustatzen zaigun besteen kontura barre egitea.
9.
Larunbata, gaueko/goizeko hirurak edo laurak. Tabernak ixtean, Donostiarra Victoria, Etxekalte, Be-Bop-en galtzen da… Aukera bakarra ere ez da pozgarria. Bilbotarrak ordea, ez du buruhaustetarako unerik. Antzokira doa zuzenean (bertan, sarrerarekin batera Kalimotxo edo garagardoaren artean aukeratzeko aukera ematen dute), igande bateko arratsaldeko bostetan (edo azkenaldian, astelehen bateko gaueko 22ak) San Mames den jomuga antzekoa da.
10
Musika jaialdi kontzeptua oso esanguratsua da. BBK Live jaialdiari lotutako bote prontoko ideiak: euskal kutsua duen Glastonbury, rock-a, desmadrea, kanping-a, jendetza… Hondartzan ospaturiko Jazzaldiko kontzertuak edo Igeldoko Kutxa Kultur aldiz, halako ideiekin lotzen ditugu: erreziklatutako edalontziak, ordena, ordubitan kontzertuen amaiera, indie-a, polita, garbia, gatzgabea…
Ez dago komentariorik